31o Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου 2018
31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου
22 Νοεμβρίου έως 5 Δεκεμβρίου στον κινηματογράφο Τριανόν
Τελετή έναρξης: 21 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Ιντεάλ
Το 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το μακροβιότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Αθήνας, διοργανώνεται φέτος από τις 22 Νοεμβρίου έως τις 5 Δεκεμβρίου στον κινηματογράφο Τριανόν. Εξαίρεση αποτελεί η επίσημη τελετή έναρξης που θα γίνει την Τετάρτη 21 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Ιντεάλ και οι παράλληλες εκδηλώσεις του φεστιβάλ.
Στο επίκεντρο της φετινής 31ης έκδοσης είναι ο πλούσιος, πολύμορφος και συχνά αναπάντεχος κόσμος της γυναίκας. Το φεστιβάλ επαναφέρει τους ποικίλους ρόλους της γυναίκας μέσα από τον κινηματογράφο, όχι μόνο τον πρόσφατο, αλλά και τον παλιότερο.
Αν το μέλλον είναι γυναίκα, όπως έλεγε πριν από 34 χρόνια ο Μάρκο Φερέρι, σήμερα, το μέλλον αυτό είναι κιόλας εδώ, γι’ αυτό και το 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου αποφάσισε να δώσει, στο φετινό του πρόγραμμα, τον πρώτο ρόλο στη γυναίκα.
Φέτος έχουμε τη χαρά και την τιμή να φιλοξενούμε στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου την ελληνο-ιταλικής καταγωγής σταρ Valeria Golino που θα παρουσιάσει, αυτή τη φορά ως σκηνοθέτις, τη νέα της ταινία «Euforia», τη Ρωσίδα Elizaveta Stishova με το σκηνοθετικό της ντεμπούτο «Suleiman Mountain» και την Κύπρια Τώνια Μισιαλή με την πρώτη της μεγάλου μήκους «Παύση».
Με το Ειδικό Βραβείο του Πανοράματος θα τιμηθούν για τη συνεισφορά τους στην κινηματογραφική τέχνη: ο συνθέτης Μιχάλης Χριστοδουλίδης, ο σκηνοθέτης Τώνης Λυκουρέσης και η ηθοποιός Βέρα Κρούσκα.
Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα
Όπως κάθε χρόνο, στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του φεστιβάλ συμμετέχουν πρόσφατες ευρωπαϊκές παραγωγές που διεκδικούν το βραβείο του Πανοράματος. Τα φετινά βραβεία θα απονείμουν οι επιτροπές της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI), της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ) και την επιτροπή σκηνοθετών του Πανοράματος, ενώ το βραβείο κοινού θα απονείμει επιτροπή αναγνωστών του περιοδικού «Αθηνόραμα».
Οι ταινίες που συναγωνίζονται είναι οι:
«Αγάπη/Agape» (2017, Κροατία, 87’). Ο βετεράνος Branko Schmidt, ένας από τους χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της κροάτικης κινηματογραφίας, επιστρέφει με το «Αγάπη», μια αιχμηρή κριτική της παρηκμασμένης κοινωνίας, των εκκλησιαστικών πρακτικών και της παραμελημένης νεολαίας.
«Μόνη στο γάμο μου/Alone at my wedding» (2018, Βέλγιο, 121’). Η Ρουμάνα Marta Bergman κάνει το σκηνοθετικό της ντεμπούτο στη μεγάλου μήκους με μία ταινία για το ταξίδι της νεαρής Ρομά Πάολα που προσπαθεί να ξεφύγει από τις παραδόσεις που την πνίγουν.
«Η ευγενική αδιαφορία του κόσμου/The gentle indifference of the world» (2018, Καζακστάν, Γαλλία, 100’), μια επική ιστορία αγνής αγάπης σε έναν κόσμο εμμονικό με τον πλούτο και την εξουσία από τον ανεξάρτητο σκηνοθέτη Adilkhan Yerzhanov. Η ταινία επιλέχθηκε στην κατηγορία “Ένα Κάποιο Βλέμμα” στο Φεστιβάλ των Κανών.
«Jumpman/Podbrosy» (2018, Ρωσία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Γαλλία, 90’). Η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Ρώσου Ivan I. Tverdovsky με θέμα ένα αγόρι που πάσχει εκ γενετής από αναλγησία. Η ταινία απέσπασε την «Ειδική Μνεία της Επιτροπής» στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
«Suleiman Mountain/ Sulayman too» (2017, Ρωσία, Κιργιστάν, 101’). Η ρωσίδα σκηνοθέτις Elizaveta Stishova κάνει το εντυπωσιακό της ντεμπούτο με μια ασυνήθιστη ιστορία με φόντο τα βουνά της Κιργιζίας για έναν άντρα που ζει στο περιθώριο, τις δύο του γυναίκες και τον εξαφανισμένο γιο του.
«Η δίκη/Process» (2018, Ολλανδία, 125’). Το ντοκιμαντέρ του πολυβραβευμένου δημιουργού Sergey Loznitsa ανασύρει ιστορικά επίκαιρα για να παρουσιάσει μια από τις πρώτες δίκες που ενορχήστρωσε ο Στάλιν, στην οποία εισαγγελείς, μάρτυρες, κατηγορούμενοι και δικαστές ψεύδονται στο κοινό και τον ίδιο τους τον εαυτό.
«Μύγες του χειμώνα/Vsechno Bude» (2018, Τσεχία, Σλοβενία, Πολωνία, Σλοβακία, Γαλλία, 85’), ένα κωμικό road-trip που εξυμνεί την αθωότητα και τον αυθορμητισμό της νιότης από τον Σλοβένο Olmo Omerzu, βραβευμένο με το Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
«Η τέχνη καταστρέφει/Back Held Hands» (2017, Ελλάδα, 104’). Μέσα από τις σχέσεις μιας οικογένειας ηθοποιών κι έναν «Μάκβεθ για τρεις», ο έμπειρος Νίκος Κορνήλιος καταθέτει μία ταινία για την πνευματική κορυφή και την ασυλία της μεγαλοφυΐας. Με τους Κώστα Αρζόγλου, Aurora Marion και Katia Leclerc O’ Wallis στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η ταινία συμμετείχε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κιν/φου του Σάο Πάολο και στο 58ο Διεθνές Φεστιβάλ Κιν/φου Θεσσαλονίκης.
«Παύση/Pause» (2018, Ελλάδα, Κύπρος, 96’). Στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο στη μεγάλου μήκους, η Τώνια Μισιαλή προσεγγίζει το διαχρονικό θέμα της φθοράς των σχέσεων μέσα στο γάμο. Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα «East of West» του Κάρλοβι Βάρι.
«Μια ιστορία χωρίς όνομα/Una storia senza nome» (2018, Ιταλία, 110’). Δύο χρόνια μετά τις «Εξομολογήσεις», ο καυστικός Roberto Andò επιστρέφει με μία ευφυή ντραμεντί για τη δύναμη του σινεμά.
«Les estivants/The summer house» (2018, Ιταλία – Γαλλία, 127’) της γνώριμής μας στην Ελλάδα Valeria Bruni Tedeschi. Πρόκειται για μία ημι-αυτοβιογραφική ταινία, με την ίδια τη Tedeschi να υποδύεται μία πρόσφατα διαζευγμένη σκηνοθέτρια.
Η διεθνής εικόνα σε πρώτη προβολή
Το τμήμα «Η διεθνής εικόνα σε πρώτη προβολή» περιλαμβάνει έξι ταινίες φετινής παραγωγής που συμμετείχαν σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, οι οποίες παρουσιάζονται σε avant-premiere στο πλαίσιο του 31ου Πανοράματος. Αυτές είναι οι: «Άικα/Ayka» του καζάκου σκηνοθέτη Sergey Dvortsevoy, υποψήφια για το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών, που θα προβληθεί στην τελετή λήξης του φεστιβάλ, «Dovlatov» του ρώσου σκηνοθέτη Aleksey German Jr, υποψήφια για Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, «Yuli», ένα οικογενειακό δράμα με φόντο την ισπανική κρίση από τη σκηνοθέτρια Icíar Bollaín, «Επαφή/ Approach», η σπονδυλωτή ταινία του βετεράνου Τώνη Λυκουρέση, «Τα δάκρυα του βουνού» για την οδύσσεια μιας συντροφιάς μαστόρων πέτρας του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου.
Σε πανελλήνια πρεμιέρα παρουσιάζεται και το «Ευφορία/Euforia», η νέα ταινία της διεθνούς φήμης ηθοποιού Valeria Golino, που περνάει για δεύτερη φορά πίσω από την κάμερα. Μετά την προβολή της στις Κάνες και πριν την έξοδό της στις ελληνικές αίθουσες από τη StraDa Films, η «Ευφορία» θα προβληθεί ως ταινία έναρξης του 31ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου. Η τελετή έναρξης του φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 21 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Ιντεάλ, όπου θα παρευρεθεί η ελληνο-ιταλικής καταγωγής σταρ και θα συζητήσει με το κοινό.
Εισιτήρια για την τελετή έναρξης προπωλούνται στον κινηματογράφο Ιντεάλ.
Το πρόγραμμα του 31ου Πανοράματος περιλαμβάνει τα αφιερώματα:
7 γυναίκες - 7 ταινίες
Οι επτά ταινίες του παγκόσμιου σινεμά που επιλέχτηκαν για το αφιέρωμα έχουν σαν κομβική, χαρακτηριστική, απόλυτη πρωταγωνίστρια μια γυναίκα. Αυτές είναι: «Γαλάζιος άγγελος» του Josef von Sternberg που καταξίωσε την Marlene Dietrich στο διεθνές στερέωμα, «Ζούσε τη ζωή της», μία από τις σπουδαιότερες ταινίες της νουβέλ βαγκ με πρωταγωνίστρια τη μούσα του Jean-Luc Godard, Anna Karina, το αριστούργημα της 7ης τέχνης «Έρωτες χωρίς φραγμό» του Ingmar Bergman, η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Luis Buñuel, η «Ωραία της ημέρας», με πρωταγωνίστρια την Catherine Deneuve, η «Διπλή ζωή της Βερόνικα», το φιλμ που καθιέρωσε τον Krzysztof Kieslowski στην παγκόσμια κινηματογραφία, το «Ορλάντο» της πολυσχιδούς σκηνοθέτριας Sally Potter και η βαθιά πολιτική ταινία «Η χρυσομαλλούσα» του δικού μας Τώνη Λυκουρέση, που φέτος κλείνει 40 χρόνια από την πρεμιέρα της το 1978.
Δημοσιογράφοι/συγγραφείς εμπνέουν σκηνοθέτες
Στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα προγράμματα του Πανοράματος, είναι και το τμήμα αφιερωμένο σε ταινίες βασισμένες σε βιβλία που έγραψαν συγγραφείς, οι οποίοι ξεκίνησαν την καριέρα τους ως δημοσιογράφοι – αφιέρωμα που διοργανώνεται μαζί με το Μορφωτικό Τμήμα της ΕΣΗΕΑ. Σ’ αυτό θα δούμε ταινίες από δημοσιογράφους/συγγραφείς όπως ο Τζακ Λόντον («Ο θαλασσόλυκος» του Μάικλ Κέρτιζ), ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ («Να έχεις και να μην έχεις» του Χάουορντ Χοκς), ο Αλμπέρτο Μοράβια («Η περιφρόνηση» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ), ο Έντγκαρ Άλαν Πόε («Το εκκρεμές της αγωνίας» του Ρότζερ Κόρμαν), ο Σάμιουελ Φούλερ («ParkRow», που σκηνοθέτησε ο ίδιος), ο Χάντερ Τόμσον («Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας» του Τέρι Γκίλιαμ), ο Νίκος Καζαντζάκης («Ο τελευταίος πειρασμός» του Μάρτιν Σκορσέζε) και ο Βασίλης Βασιλικός («Ζ» του Κώστα Γαβρά).
Νίκος Παπατάκης-100 χρόνια από τη γέννησή του
Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Παπατάκη, το Πανόραμα έχει την τιμή να παρουσιάζει ρετροσπεκτίβα στο έργο ενός από τους σπουδαιότερους δημιουργούς της διασποράς. Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθούν: «Οι άβυσσοι» (1963), που βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Ζαν Ζενέ «Οι δούλες» και αποτέλεσε αντικείμενο ανάλυσης πολλών Γάλλων διανοητών, «Οι βοσκοί» (1967), μια αλληγορία της κοινωνίας την εποχή της χούντας, «Gloria Mundi» (1976), που προκάλεσε αντιδράσεις και αποσύρθηκε από τα σινεμά του Παρισιού την πρώτη εβδομάδα προβολής της, «Η φωτογραφία» (1986) μία από τις πιο λυρικές δημιουργίες του Νίκου Παπατάκη και «Ο ισορροπιστής» (1992), ένα ιδιαίτερο και αποκαλυπτικό πορτραίτο του συγγραφέα, ποιητή και λάτρη του τσίρκου Ζαν Ζενέ.
Τώνια Μαρκετάκη και Φρίντα Λιάππα
Το 31ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου αποτίει φόρο τιμής σε δύο ελληνίδες δημιουργούς που ξεχώρισαν στον ανδροκρατούμενο, εγχώριο κινηματογραφικό χώρο και άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους. Δυόμιση δεκαετίες μετά το θάνατό τους, το έργο των Φρίντα Λιάππα και Τώνια Μαρκετάκη εξακολουθεί να χαίρει μαζικής αποδοχής και να εμπνέει νέες και νέους κινηματογραφιστές. Οι ταινίες του αφιερώματος είναι: «Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί» (Σκην. Φρίντα Λιάππα, 1981, 90’), «Ήταν ένας ήσυχος θάνατος» (Σκην. Φρίντα Λιάππα, 1986, 88’), «Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης» (Σκην. Φρίντα Λιάππα, 1991, 104’), «Η τιμή της αγάπης» (Σκην. Τώνια Μαρκετάκη, 1984, 110’), «Κρυστάλλινες νύχτες» (Σκην. Τώνια Μαρκετάκη, 1992, 138’)
Ειδικές προβολές
Στο πλαίσιο των ειδικών προβολών, το Πανόραμα διοργανώνει τρεις μίνι αφιερωματικές προβολές στη μνήμη του σκηνοθέτη και συγγραφέα Κώστα Βρεττάκου, στον Ιάπωνα Ακίρα Κουροσάβα (σε συνεργασία με την ΠΕΚΚ) και στον Δανό Κάρλ Θίοντορ Ντράγιερ.
Το πάθος της Ζαν Ντ’ Αρκ/ La passion de Jeanne d’Arc (Σκην.: Carl Theodor Dreyer, 1928, Γαλλία, 97’)
Από τα αριστουργήματα του Βωβού Κινηματογράφου, η ταινία ακολουθεί το χρονικό της δίκης της Ιωάννας της Λωραίνης. Βασισμένη στα αυθεντικά ιστορικά πρακτικά της δίκης, θεωρείται ορόσημο στην ιστορία του σινεμά, τόσο λόγω της άρτιας παραγωγής, των εκπληκτικών σκηνικών και των αυθεντικών κοστουμιών, όσο και για την εξαιρετική αμεσότητα και μαεστρία του Dreyer. Εμβληματική η ερμηνεία της Renée Maria Falconetti, η οποία συχνά αναφέρεται ως μία από τις καλύτερες ερμηνείες όλων των εποχών.
Η ταινία θα προβληθεί την Κυριακή 25 Νοεμβρίου συνοδεία ζωντανής πρωτότυπης μουσικής από τον συνθέτη Νίκο Πλάτανο.
Ο καταδικασμένος/Ikiru (Σκην.: Akira Kurosawa, 1952, Ιαπωνία, 143’)
Ο Κένζι Γουατανάμπε είναι ένας δημόσιος υπάλληλος που μαζί με τους υπολοίπους εργαζόμενους στο γραφείο του δεν κάνει απολύτως τίποτα. Έπειτα από ιατρικές εξετάσεις μαθαίνει πως πεθαίνει από καρκίνο και η τελευταία του επιθυμία είναι να δώσει κάποιο νόημα στη ζωή του. Η ταινία ήταν υποψήφια για τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου.
Τα παιδιά της Χελιδόνας/The Children of Helidona (Σκην.: Κώστας Βρεττάκος, 1987, Ελλάδα, 118’)
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου έξι αδέλφια από το χωριό Χελιδόνα, χωρίζονται. Τα τρία στρατολογούνται στους αντάρτες και τα υπόλοιπα πηγαίνουν στην πόλη, σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Όταν 40 χρόνια μετά ένα από τα αδέλφια πεθαίνει, τα υπόλοιπα μαζεύονται στο χωριό τους. Κοιτάνε τις ζωές τους, συζητούν, θυμούνται, κάνουν αυτοκριτική. Η ταινία σάρωσε τα Βραβεία και τις Διακρίσεις στο 28ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1987.
Μικρού μήκους ταινίες από σπουδαστές σχολών κινηματογράφου
Το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου υποστηρίζει τη μικρού μήκους ταινία και δίνει βήμα στους σπουδαστές δύο φιλόδοξων κινηματογραφικών σχολών, της Horme Pictures και του New York College, να δείξουν στο κοινό τις πρώτες τους κινηματογραφικές αναζητήσεις. Στην 31η του έκδοση, το φεστιβάλ θα προβάλλει εννιά ταινίες μικρού μήκους που αναδεικνύουν την μεγάλη θεματική, αλλά και αισθητική γκάμα αναζητήσεων των νέων κινηματογραφιστών.
Παράλληλες εκδηλώσεις
Εικαστική έκθεση «7» σε επιμέλεια Γιάννη Ψυχοπαίδη
7 γυναίκες δημιουργοί επιλέγουν 7 ταινίες από τον ελληνικό και ευρωπαϊκό κινηματογράφο και συνομιλούν εικαστικά μαζί τους.
Συμμετέχουν: Ιφιγένεια Αβραμοπούλου, Πένυ Μονογιού, Αλίκη Παππά, Βάσω Τζούτη, Δέσποινα Τσάκνη, Δέσποινα Φλέσσα, Έλενα Χασαλεύρη
Εγκαίνια: Τρίτη 13 Νοεμβρίου στις 19.00, Γκαλερί ΣΤΟart Κοραή (Κοραή 4-εντός στοάς)
Διάρκεια έκθεσης: Έως 6 Δεκεμβρίου, Δευτέρα - Παρασκευή, 10.00-20.00
Masterclass: Valeria Golino
Η σκηνοθέτις και ηθοποιός θα μοιραστεί με τους φερέλπιδες δημιουργούς και τους λάτρεις του κινηματογράφου την πολυετή εμπειρία της στο διεθνές κινηματογραφικό στερέωμα.
Τετάρτη 21 Νοεμβρίου στις 12.00, Αίθουσα Μορφωτικού Ιδρύματος ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 20, 3ος όρ.)
Ανοιχτή συζήτηση: «Η γυναίκα στον ελληνικό κινηματογράφο»
Τα ονόματα των συμμετεχόντων θα ανακοινωθούν σύντομα.
Παρασκευή 23 Νοεμβρίου στις 12.00, Βιβλιοπωλείο Ιανός (Σταδίου 24)
Το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου διοργανώνεται υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Νίνου Φένεκ-Μικελίδη.
Επιτροπές Διαγωνιστικού Τμήματος
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής Επιτροπή της ΠΕΚΚ είναι οι κριτικοί κινηματογράφου: Γιάγκος Αντίοχος, Κώστας Ζαλίγκας, Γιάννης Παπαδόπουλος.
Την κριτική επιτροπή της FIPRESCI απαρτίζουν οι: Mariola Wiktor από την Πολωνία (Kino, Magazyn Filmowy), Maksim Kaziuchits από τη Ρωσία (Telecinet, Iskusstvo Kino) και Νέστορας Πουλάκος (αρχισυντάκτης Vakxikon.gr).
Η επιτροπή του Πανοράματος αποτελείται από τους σκηνοθέτες: Βασίλης Βαφέας, Μαρίνα Δανέζη και Τώνης Λυκουρέσης.
Το βραβείο κοινού απονέμει 5μελής επιτροπή αναγνωστών του περιοδικού «Αθηνόραμα».
Εισιτήρια
Γενική είσοδος: 5€ (εξαιρούνται οι τελετές έναρξης & λήξης)
Κάρτα διαρκείας 5 προβολών: 15€
Κάρτα διαρκείας 10 προβολών: 30€
Όπως κάθε χρόνο, δίνουμε τη δυνατότητα σε ανέργους και ΑμεΑ να παρακολουθήσουν δωρεάν τις ταινίες του προγράμματος. Συγκεκριμένα, θα διατίθενται για κάθε προβολή 10 δωρεάν εισιτήρια, τα οποία οι ενδιαφερόμενοι θα προμηθεύονται από τα ταμεία των κινηματογράφων 45 λεπτά πριν την έναρξη της προβολής, με σειρά προσέλευσης, μέχρι εξαντλήσεώς τους. Για την ελεύθερη είσοδο είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία του ενδιαφερομένου, η επίδειξη της επικυρωμένης και σε ισχύ κάρτα ανεργίας ή αναπηρίας, καθώς και η αστυνομική ταυτότητα.
